2017 yılının Mayıs
ayı, mevsim normalleri sayılır, aşırı sıcak, aşırı soğuklar
sayılmazsa. Biraz yağmur eksik sadece. Bir kere dolu yağdı.
Meyvelerin çiçekleri ağaçlarda. Verim yüksek bekleniyor. Trafik
hep yoğun İstanbul'da. Konser sezonun içinde son bir ay. Ramazan
ayına 25 gün civarı kaldı. Ekonomi zayıf, dolar az da olsa
gevşedi.
Bugünler hakkında kısa
notlar yazdım. Kitaba geçebilirim. Son günlerin popüler kitabı,
bestsellerlardan. Sapiens , hayvanlardan tanrılara. Yazarı Yuval
Noah Harari.
Uzun zamandır okumayı
düşünüyordum, Fırsat bulup hemen başladım. 1 haftada bitti.
Hoş bir kitap. Methiyeler düzmektense biraz eleştirel cümleler
kuracağım. Başlayalım.
İnsanlar
kendi kurduğu sistemlere inanarak birliktelik sağlar. Hayata
tutunur. Bir kurmacaya inanırlar. Kitabın ileri ki bölümlerinde
buna şu soruyla devam ediyor. Hayali düzene cevabın nedir? Hayali
gerçeklik yalan değildir. ( Harari, 2015, 21)
Sapiens yayılımcı
politika sürmüştür. Diğer insanımsı türleri yok etmiştir. Bu
teoriye alternatif ırkların karıştığı teorisi de vardır. Fakat
ortak görüş Sapiens'in hırçınlığıdır. Sapien'in gezgin
grupları hayvan krallığının ürettiği en yıkıcı gruptur.
( Harari, 2015, 73)
Göbeklitepe hakkında
çok az görüşlerini dile getiren Harari, bence kitabın en önemli
eksikliğini oluşturmuş. Kendi eliyle. Bu yazının bulunduğu
bölüme İlahi Dokunuş demiş.
Fakat sözü yok.
Aslında
direk bağlantılı, insanlık tarihini anlatan bu kitabın
Göbeklitepe'yi görmemezlikten gelmesi tuhaf. Bilimsel ama pek de
bilimsel değilmiş, cümlesi tüm kitap boyunca kafamda durdu. (
Harari, 2015, 102)
Etki
edemeyeceği şeylere endişelenmeye gerek yoktur. Hele ki günümüzde
aşırı bilgiye maruz kaldığımızı düşündüğümüzde
mantıklı.
İnsanlık
tarihi çok geniştir. Biz bir zerreyiz. Geriye baktığında
kimlerin gelip geçtiği çok açık. Tarih çok az insanın
bir şey yaptığı geri kalanlarının da tarla sürdüğü veya su
kovaları taşıdığı bir yerdir. (
Harari, 2015, 119)
Özgürlüğün
tanımı üzerine cümleler hep beni etkiler. Bilinmezlik içeriyor
gerçekten. Etrafımızdaki hapishane duvarlarını yıkıp
özgürlüğe koştuğumuzda aslında daha büyük bir hapishanenin
geniş bahçesine doğru koşuyoruz. ( Harari, 2015, 123)
Kitabın
bir kısmında Futboldan bahsediyor. Evrim olmadığını söylüyor.
Niye ki her şey evrim. Her şey gelişiyor. Her şey geniş evrimin
bir parçası. Futbolda öyle. Bilim insanlarının fare genleri ile
oynaması da, ki ilerde bunu da evrimden saymayacak insanlığın
evrime müdahalesi olarak görecek, hayır, resmin bütününe
baktığımızda her şey evrim. Sadece evrim hızı tartışılabilir.
( Harari, 2015, 127)
Köleliğin
kalkması hakkında diğer inceleme yaptığım (david graeber,
antropolog - borç ) kitap, blogda görebilirsiniz. Farklı bir
kölelik kalkma tanımı yapmıştır ve para konusunda da hariri'den
farklı görüşler beyan etmiştir. ( Harari, 2015, 147)
Eğitim daha fazla
eğitimi, cehalet daha fazla cehaleti doğurur. Katılmamak
elde değil. Sonuçta hayat durağan değil, dinamiktir.
Son
yılların öne çıkan konusu Gender kavramına da değinmiştir.
Neredeyse bilinen tüm insan toplumlarının hepsinde
önemli bir yere sahip olan cinsiyet hiyerarşisidir. ( Harari, 2015,
150)
Kültür
konusunu değerlendirmiş. Milliyetçiliğin form değiştirmiş hali
olduğundan bahsediyor. Katılmıyorum. Milliyetçiliğin kültür
kavramına yanaşması, kültür milliyetçi yapmaz. Gözden kaçırmış
gibi geldi. Yapay içgüdü ağına kültür denir.( Harari, 2015,
169,300) Cümlesinden sonra böyle düşünmesi ilginç.
Ekonomi kitabın orta
bölümlerinde epey yer almış. Almalıydı. Para şu ana kadar
yaratılmış en evrensel ve en etkili karşılıklı güven
sistemidir.( Harari, 2015, )
Aslında ekonomi bilimi için başlangıcı özetleyen bir cümle.
İmparatorlukların
sapiens'deki yansımaları ilerlemeci olmuş. İmparatorlukların kimi
zaman kazanıp, kimi zaman kaybettiğinden bahsetmiş. Aldığı
darbeyi hazmedip ayakta kalamayan bir imparatorluk zaten
imparatorluk sayılmaz.
Kitabın
sonlarına doğru insan psikolojisine girmiş. Eğer zihin keyifli
ya da can sıkıcı bir şeyler yaşadığında bu olayları
oldukları gibi kabul ederse o zaman acı doğurmaz. ( Harari, 2015,
226)
İnançlı bir
komünist müslüman olamaz.( Harari, 2015, 229) Ne alakası var
ki, hangi komünizm, hangi müslümanlık, komünizmin birçok
çeşidi, müslüman inancının birçok ekolü var, hangisi? Veya
hangilerini yazar biliyor? Neye göre bu genellemeler?
Genel olarak fena kitap
değil, öğretici, ufuk açıcı fakat Göbeklitepe yaklaşımı
fiyasko. Kültür tanımı gerçekten tuhaf. Komünizm bakışı
bilimsel değil.
Evrim hakkında fikrim ise Sapiens, 70
Milyon yılda İnsana anca evrilmiştir. Şimdiki halimizi
düşünmeyin. 5000 sene önce okuma yazmayan halimizi düşünün
gelişim çok yavaş. 13 Milyar yılda , yani 185 kat gibi bir zaman
aralığında taş veya toprak parçasından insan oluşması bana
kısa gibi geldi. Aralıklarla müdahale söz konusu gibi.
Hayvanlardan Tanrılara
Sapiens
Yuval Noah Harari
Kolektif Kitap
408 sayfa.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder